چگونه سیم لیتز مناسب را انتخاب کنیم؟
انتخاب سیم لیتز (Litz Wire) فرآیندی سیستماتیک و دقیق است. اگر نوع نامناسبی از آن انتخاب شود، نتیجه چیزی جز اتلاف انرژی، افزایش دما و راندمان پایینتر نخواهد بود. در این راهنما، مراحل گامبهگام انتخاب صحیح سیم لیتز را مرور میکنیم.
گام اول: تعیین فرکانس کاری
مهمترین عامل در انتخاب سیم لیتز، فرکانس عملکرد مدار است.
وظیفهی اصلی سیم لیتز، مقابله با پدیدهای به نام اثر پوستی (Skin Effect) است — پدیدهای که در فرکانسهای بالا، جریان را فقط در سطح خارجی هادی متمرکز میکند.
بنابراین، قطر هر رشته از سیم لیتز باید کوچکتر از عمق نفوذ جریان (Skin Depth) در فرکانس کاری باشد.
عمق نفوذ را میتوان از رابطههای محاسباتی یا جدولهای آماده بهدست آورد.
مثال:
در فرکانس 100 کیلوهرتز، عمق نفوذ جریان در مس حدود 0.22 میلیمتر است.
پس باید رشتههایی با قطری کوچکتر از این مقدار انتخاب شود — مثلاً 0.1 میلیمتر (معادل AWG 38).
گام دوم: تعیین جریان مورد نیاز (ظرفیت آمپری)
گام بعدی، تعیین جریان RMS مدار است.
ظرفیت عبور جریان سیم لیتز، به مجموع سطح مقطع رشتهها بستگی دارد.
هرچه تعداد رشتهها بیشتر یا قطر کلی سیم بزرگتر باشد، جریان قابلتحمل نیز افزایش مییابد.
مثال:
اگر به عبور 5 آمپر جریان نیاز دارید، باید سیم لیتزی انتخاب کنید که مجموع سطح مقطع رشتههای آن معادل یک سیم AWG 21 باشد.
این هدف میتواند با ترکیبهای مختلفی حاصل شود، مثلاً:
- 100 رشتهی AWG 38
- یا 50 رشتهی AWG 36
به شرط آنکه قطر هر رشته از قانون عمق نفوذ (گام ۱) پیروی کند.
گام سوم: بررسی مشخصات فیزیکی
در این مرحله باید مطمئن شوید سیم انتخابی از نظر ابعاد و دوام مکانیکی مناسب است:
- قطر خارجی (Outer Diameter): مطمئن شوید قطر کلی سیم در پنجره سیمپیچ یا بوبین دستگاه جا میگیرد.
- نوع عایق (Insulation Type): مقاومت حرارتی عایق را بررسی کنید. آیا برای دمای کاری مورد نظر (مثلاً 155°C یا 200°C) مناسب است؟
آیا قابلیت لحیمکاری دارد؟ آیا برای سیمپیچی خودکار بهاندازه کافی مقاوم است؟ - انعطافپذیری (Flexibility): هرچه تعداد رشتهها بیشتر باشد، سیم نرمتر و مناسبتر برای سیمپیچیهای فشرده خواهد بود.
- نوع ساختار: بر اساس نیاز، نوع مناسب را انتخاب کنید؛
- Basic Litz Wire : ساده، برای فرکانسهای پایینتر
- Served Litz Wire : با روکش بافتهشده برای استحکام مکانیکی بیشتر
- Taped Litz Wire : دارای لایههای نوار عایق برای حفاظت در محیطهای خاص
جمعبندی
انتخاب سیم لیتز مناسب، تعادلی بین فرکانس، جریان، دما و فضای فیزیکی است.
اگر انتخاب درستی انجام شود، نتیجه آن کاهش تلفات، راندمان بالاتر و طول عمر بیشتر تجهیز خواهد بود.
در صورتی که هنوز در انتخاب نوع مناسب تردید دارید، میتوانید با تیم فنی متخصصان سیم لاکی و سیمپیچ مشورت کنید تا با توجه به شرایط کاری، بهترین ساختار و کلاس حرارتی سیم لیتز انتخاب شود.
