شش روش لایهبرداری از سیم لاکی آلومینیومی
سیم لاکی آلومینیومی نوعی سیم آلومینیومی است که سطح آن با یک لایه بسیار نازک از عایق پوشانده میشود. این نوع سیم در ساخت ترانسفورماتورها، سلفها، موتورها، بلندگوها، عملگرهای دیسک سخت، الکترومگنتها و سایر تجهیزاتی که نیاز به کویلهای عایقدار دقیق دارند، مورد استفاده قرار میگیرد.
در برخی کاربردها مانند لحیمکاری، جوشکاری یا اندازهگیری ضخامت فیلم عایق، لازم است که پوشش لاکی از سطح سیم برداشته شود. برای این منظور، معمولاً از یکی از شش روش زیر استفاده میشود:
۱. لایهبرداری فیزیکی (Physical Stripping)
در این روش از ابزارهای مکانیکی یا ابزار برقی مخصوص لایهبرداری استفاده میشود. این ابزارها حداقل آسیب را به سطح سیم وارد میکنند. از آنجا که در این فرآیند حرارت بالا وجود ندارد، سطح آلومینیوم دچار تشکیل لایه اکسید نشده و خاصیت انعطافپذیری سیم حفظ میگردد.
این روش برای کاربردهای دقیق و ظریف که حفظ رسانایی اهمیت دارد، بسیار مناسب است.
۲. لایهبرداری شیمیایی (Chemical Stripping)
در این روش از حلالها و محلولهای شیمیایی مخصوص برای حذف لاک استفاده میشود. این روش برای سیمهای لاکی با کلاس حرارتی B (130°C)، F (155°C) و H (180°C) کارایی دارد.
هرچند در صورت کنترل صحیح، آسیب کمی به سطح آلومینیوم وارد میکند، اما برای سیمهای مقاوم به حرارت بالا چندان مؤثر نیست و معمولاً در چنین مواردی توصیه نمیشود.
۳. لایهبرداری حرارتی (Thermal Stripping)
در این روش از شعله مستقیم یا حرارت متمرکز (مانند شعله چراغ الکلی) استفاده میشود. سیم بهصورت عمودی قرار داده شده، قسمت انتهایی آن صاف میشود و با انبر نگهداشته میشود تا لاک در اثر حرارت بسوزد.
پس از سرد شدن، سطح سیم با گاز یا پارچه نرم تمیز میشود. این روش سریع است اما عموما"، باعث سوختگی یا تردی سطح آلومینیوم می گردد.
۴. لایهبرداری سایشی (Grinding Stripping)
در این روش از مواد ساینده مانند سمباده نرم یا نوار سنباده صنعتی برای حذف لایه لاک استفاده میشود.
در صورت دقت و اعمال فشار مناسب، این روش باعث آسیب مکانیکی کمی به سطح فلز میشود و برای سیمهای با قطر متوسط تا ضخیم بسیار مؤثر است.
اما برای سیمهای بسیار نازک، احتمال پارگی یا کاهش قطر وجود دارد.
۵. لایهبرداری التراسونیک (Ultrasonic Stripping)
در مواردی که نیاز به دقت بالا وجود دارد، از تجهیزات شستوشوی فراصوتی (Ultrasonic Cleaning) استفاده میشود.
امواج التراسونیک باعث نفوذ در سطح لاک و جدا شدن آن بدون آسیب به فلز زیرین میگردند.
این روش برای کاربردهایی که دقت ابعادی و تمیزی سطح اهمیت زیادی دارد، مانند تجهیزات الکترونیکی حساس، بسیار مناسب است.
۶. لایهبرداری لیزری (Laser Stripping)
این روش مدرنترین و دقیقترین شیوه لایهبرداری است. در آن، پرتوی لیزر با انرژی کنترلشده به سطح سیم تابانده میشود و باعث تبخیر سرد (Cold Evaporation) لایه عایق میگردد، بدون آنکه آسیبی به رسانای فلزی زیرین وارد شود.
در سیمهای با قطر کم، از لیزر فرابنفش (UV Laser) با پالسهای بسیار کوتاه استفاده میشود که لاک را بهصورت لحظهای تبخیر کرده و سطحی کاملاً تمیز و براق برای اتصال یا لحیمکاری باقی میگذارد.
این فناوری در صنایع دقیق، از جمله تولید موتورهای کوچک، کویلهای فرکانس بالا و تجهیزات پزشکی کاربرد گستردهای دارد.
جمعبندی
هر یک از این شش روش، با توجه به نوع لاک، قطر سیم و حساسیت کاربرد، میتواند انتخاب شود.
در تولید صنعتی، معمولاً ترکیب روشهای فیزیکی و حرارتی یا لیزری بهترین نتیجه را از نظر کیفیت و سرعت فراهم میکند.
